Wanneer is het raadzaam om een wijn te decanteren?

Wijnproeven is niet alleen een zintuiglijke ervaring, maar ook een ritueel dat bestaat uit gebaren, timing en kleine aanrakingen die de il calice voor ons kunnen verbeteren of afzwakken. Een van de meest iconische en besproken gebaren is decanteren.

Maar wat betekent decanteren eigenlijk? Is het altijd nodig of is het een praktijk die voorbehouden is aan een paar speciale gevallen? In werkelijkheid is decanteren niet zomaar een handeling, maar beantwoordt het aan precieze behoeften: de wijn scheiden van het bezinksel en de oxygenatie bevorderen.

In dit artikel gaan we dieper in op de vraag wanneer het raadzaam is om een wijn te decanteren, wat de specifieke gevallen zijn waarin deze praktijk van fundamenteel belang is en wanneer het overbodig of zelfs contraproductief kan zijn.

Wat decanteren van wijn betekent

De term 'decanteren' komt van het Latijnse decanthare, wat 'weggieten' betekent, en dit is precies waar het om gaat: de wijn uit de fles overgieten in een andere recipiënt, een karaf genaamd.

De belangrijkste doelen van decanteren zijn tweeledig:

1. Het scheiden van bezinksel: in gestructureerde en gerijpte Rode wijnen wijnen is het normaal dat er bezinksel op de bodem van de fles ontstaat. Door te decanteren kunnen deze worden verwijderd en wordt de wijn helderder.

2. Zuurstof in de wijn brengen: sommige Wijnen, vooral jonge en complexe wijnen, moeten 'ademen' om hun aroma's te openen. Contact met zuurstof versnelt dit proces.

De rol van de karaf

De karaf is geen eenvoudig vat, maar een speciaal ontworpen instrument:

• Hij heeft een brede basis, zodat de wijn meer oppervlakte heeft om in contact te komen met de lucht.

• De smalle hals dient om het uitschenken te vergemakkelijken en het risico van overmatige oxidatie te verminderen.

• Er zijn decanters in verschillende vormen, ontworpen voor jonge Wijnen (met zeer brede oppervlakken) of voor rijpe Wijnen (smaller en meer ingeperkt).

Wanneer moet u een Rode wijn

Rode wijnen zijn de belangrijkste spelers bij het decanteren, maar niet alle wijnen hebben dezelfde behandeling nodig.

1. Jong en tanninerijk Rode wijnen

Veel jonge rode wijnen, vooral die gemaakt zijn van tanninerijke druivensoorten zoals Nebbiolo, Sagrantino, {{28b9d4bb8c579987940ecadfc624b5}}, Syrah, kunnen gesloten of hoekig zijn zodra ze ontkurkt worden.
Decanteren dient in dit geval om de wijn van zuurstof te voorzien en zachter te maken, waardoor de fruitige en kruidige aroma's duidelijker naar voren komen.

Praktische tip: laat ze zelfs 1-2 uur voor consumptie in de karaf staan.

2. Rijpe en lang rijpende Rode wijnen wijnen

Grote Rode wijnen wijnen die vele jaren in de fles hebben doorgebracht, zoals een Barolo, een Brunello uit Montalcino, een Amarone della Valpolicella, ontwikkelen vaak natuurlijk bezinksel.
In dit geval is decanteren bijzonder nuttig om het bezinksel te scheiden en de wijn weer helder te maken.

Praktische tip: decanteer vlak voor het serveren, zonder te veel zuurstof toe te voegen om de delicate aroma's niet te verspreiden.

Witte Wijnen wijnen decanteren: wanneer heeft het zin?

Hoewel decanteren gebruikelijker is voor rode wijnen, kan het in sommige gevallen ook nuttig zijn voor witte wijnen.

• Jonge maar complexe witte wijnen: grote Chardonnays of gemacereerde witte wijnen (sinaasappelwijnen) kunnen baat hebben bij een beetje zuurstof om de aroma's te openen.

• Wijnen geëvolueerde witte wijnen: sommige oudere etiketten kunnen een lichte reductie vertonen (gesloten, zwavelachtige geuren) die vervaagt bij decanteren.

Praktische tip: voor witte wijnen is een paar minuten in de karaf voldoende om overmatige oxidatie te voorkomen.

Hoe zit het met de Mousserende wijnen? Decanteren van de Mousserende wijn

Het lijkt misschien een paradox, maar in bepaalde gevallen kan zelfs Mousserende wijnen gedecanteerd worden.
Bijvoorbeeld, een Champagne millesimato of een lang gerijpte Metodo Classico kan worden afgesloten zodra deze wordt geopend. Een korte decantatie in een geschikte recipiënt zorgt ervoor dat complexe aroma's vrijkomen.

Wees echter voorzichtig: decanteren kan tot gevolg hebben dat een deel van het koolzuurgas verloren gaat, waardoor de levendigheid van de Mousserende wijn afneemt.

Praktische tip: decanteer alleen belangrijke en gestructureerde Mousserende wijnen, en geen jonge, frisse Martinotti Methode wijnen zoals {{9eb1de751b26195dc77fde6aa27577df}.

Wanneer decanteren NIET aan te raden is

Indien verkeerd gebruikt, kan decanteren de proefervaring in gevaar brengen.

• Wijnen delicaat en licht: frisse, jonge rode wijnen zoals Pinot Noir, Gamay of Wijnen aromatische witte wijnen (Moscato, {{6c0f377b9fa4f3a41651b332d3c771ff}) lopen het risico hun geur te verliezen.

• Wijnen die al geoxideerd of broos is: als de wijn tekenen van zwakte vertoont (oranjeachtige kleur, vermoeide geur), kunt u deze het beste vermijden, omdat zuurstof de kwaliteit nog verder kan verslechteren.

• Jonge Mousserende wijnen: decanteren zorgt ervoor dat de wijn wat van zijn Mousserende wijn kracht verliest, waardoor hij minder levendig wordt.

Een wijn op de juiste manier decanteren

Om de beste resultaten te krijgen met decanteren, is het belangrijk om een paar trucjes te volgen:

1. Zet de fles een paar uur voor het openenrechtop, zodat het bezinksel naar de bodem zakt.

2. Giet langzaam in de karaf, met een soepele, ononderbroken beweging.

3. Gebruik een kaars of een lampje om de hals van de fles te observeren en stop wanneer er bezinksel uit begint te komen.

4. Pas de oxygenatietijd aan het type wijn aan: een paar minuten voor witte wijnen, zelfs uren voor sommige jonge, tanninerijke rode wijnen.

De symbolische waarde van decanteren

Naast het technische aspect heeft decanteren ook een sterke esthetische en symbolische waarde.
Een wijn in een elegante karaf schenken verrijkt de presentatie aan tafel en maakt het proeven schilderachtiger en ritueler.

Het is geen toeval dat bij grote proeverijen en in sterrenrestaurants decanteren een gebaar wordt dat fascineert en de aandacht trekt, waardoor de ervaring nog beter wordt.

Conclusie: decanteren ja, maar met bewustzijn

Decanteren is geen gebaar dat automatisch moet worden uitgevoerd, maar een praktijk die met criterium en kennis moet worden toegepast.

• Het is vooral aan te raden voor jonge, tanninerijke rode wijnen en rijpe Wijnen wijnen met sediment.

• Het kan in sommige gevallen nuttig zijn voor complexe witte wijnen en geëvolueerde Mousserende wijnen.

• Aan de andere kant is het niet aan te raden voor delicate en kwetsbare Wijnen, waar zuurstof eerder schadelijk dan versterkend zou kunnen zijn.

Het geheim zit hem in het luisteren naar de wijn en het interpreteren van zijn behoeften. In sommige gevallen is een paar minuten zuurstof genoeg, in andere gevallen is een lange rusttijd in de karaf nodig.

Uiteindelijk blijft decanteren een kunst: een evenwicht tussen oenologische wetenschap en een gezellig ritueel dat, als het goed wordt uitgevoerd, de mogelijkheid biedt om alle rijkdom die een wijn te bieden heeft te ontdekken.